Uzaylı okyanusunda fosfat bulundu. Satürn’ün Uydusu Enceladus’taki bu keşif, Ay’dan 7 kat daha küçük olan donmuş bir Ay’da yaşam olabileceği ihtimalini gündeme getiriyor.
Kaynak:https://www.science.com/new-hope-to-f…
İlk kez yabancı bir okyanusta fosfat bulundu.
Satürn’ün 6. Ayı Enceladus’ta bulunan bu keşif, küçük donmuş ayda yaşam olabileceği ihtimalini artırıyor.
Almanya’daki Free University of Berlin’den gezegen bilimci Frank Postberg liderliğinde uluslararası bir ekip kuruldu.
Bu ekip, Güneş Sistemi’nin kütlece en büyük sıvı su oranına sahip 6. gezegeni olan Satürn’ün uydusu Enceladus’tan çıkan buharda fosfor içeren bileşikler buldu. Bulunan miktar, Dünya’da bulunandan tam olarak 100 kat daha fazla bolluk olabileceğini gösteriyor.
Bu, Güneş Sisteminin ve ötesinin okyanus dünyalarını anlamak için yeni bir ipucumuz olduğunu gösteriyor.
Fosfor, yaşam için kritik olduğu düşünülen elementlerden biri olduğu için keşfi, Enceladus’ta yaşam olasılığını önemli ölçüde olumlu yönde etkiliyor.
Araştırmacılar daha önce Fosforun gezegenlerin yaşanabilir olması için gerekli bir element olduğunu söylemişti.
Ancak şu ana kadar Dünya dışında bir okyanusta tespit edilmedi. Önceki jeokimyasal modelleme, Enceladus okyanusunda ve diğer buzlu okyanus gezegenlerinde fosfatın düşük olabileceğini öne sürdü.
“Çalışmada, sodyum fosfatların varlığını gösteren bir E-halkası buz taneleri popülasyonunun CDA kütle spektrumunu gösteriyoruz.
Daha sonra Enceladus’un okyanusunun çözünmüş fosfat açısından zengin olduğunu kantitatif olarak göstermek için laboratuvar analog deneyleri yapıyoruz.’ söz konusu
Ay’ın yedide biri büyüklüğündeki Enceladus, ilk bakışta hiçbir şeye benzemese de, donmuş dış yüzeyinin altında büyük sırlar yatıyor.
Cassini, Enceladus’tan çıkan gayzerleri ilk tespit ettiğinde, Ay’ın Satürn’le yerçekimi etkileşiminin sürekli itme-çekmesinin yarattığı ısı tarafından sıvı halde tutulan küresel bir okyanusun varlığını ortaya çıkardı.
Enceladus, Dünya’nın besin ağlarının büyük çoğunluğunun bağlı olduğu Güneş’in yaşamı besleyen sıcaklığından çok uzaktır.
Ancak burada, Dünya’da, derin denizin güneş ışınlarının nüfuz etmediği çok karanlık ve soğuk bölgelerinde, okyanus tabanındaki ısı bacalarının çevresinde kimyaya dayalı besin ağları gelişir.
Enceladus için böyle bir durum söz konusu olabilir.
Ama en az 20 kilometre kalınlığındaki bir buz kabuğunun altına sadece bir göz atmak için bir denizaltı gönderecek durumda değiliz.
Neyse ki, Enceladus dağınık küçük canavar. Gayzerlerin aktif olması devam eden bir özelliktir.
Aslında Satürn’ün en dıştaki ikinci E halkasını, Enceladus’un rahatça yuva yaptığı, çoğunlukla mikroskobik su buzu parçacıklarından oluşan bulutlu bir malzeme birikintisini yaratıyor ve koruyorlar.
Cassini, 2017’nin sonunda dramatik bir biçimde Satürn’ün bulutlarına son dalışını yapmadan önce buzdan parıldayan ışık toplayarak bu yüzüğü örnekledi.
Bu ışığın inceliklerinde, kimyanın ayrıntıları ayırt edilebiliyordu. Elementler ve bileşikler, makul dalga boylarını emer ve bunları başkalarına yeniden yayar; ışığı bir gökkuşağına dönüştürerek parlak ve loş kısımları ayırırlar, böylece bilim adamları kimyasal parmak izi gibi hangi kimyasalların bulunduğunu belirleyebilirler.
Postberg ve meslektaşları bunu, Cassini’nin Kozmik Toz Analizi cihazından veri alarak ve 345 parçacığın kapsamlı bir analizini yaparak yaptılar.
Bu parçacıkların dokuzunda, sodyum ve fosfordan oluşan bir bileşik olan sodyum fosfata özgü olduğunu belirledikleri spektral özellikleri belirlediler.
Daha sonra, içinde sodyum ortofosfat ve disodyum hidrojen fosfatın çözülmüş olduğu bir su demeti üzerine bir lazer tutarak spektrumu yükseltmek için bir deney yaptılar.
E halkasının buz tanelerinde buldukları kimyasal parmak izini yeniden üretebildiler. Spektrumu yeniden oluşturmak için gerekli olan bu elementlerin bolluğu, Enceladus’un okyanusunda yüksek miktarda sodyum bulunduğunu gösteriyordu.
Araştırmacılar, “CDA ile yüksek konsantrasyonlarda ortofosfat içeren buz taneciklerinin tespiti, fosforun Enceladus okyanusunun tepesinde kolayca bulunabileceğini gösteriyor” diyor.
“En kötü senaryoda, en az yüzlerce mikromolar mertebesinde konsantrasyonlar gösteriyor, bu da Dünya okyanuslarındaki ortalama fosfat bolluğunun en az birkaç yüz katı.”
Peki bu fosforun kaynağı nereden geliyor?
Enceladus’un kaygan sıvı okyanusunun altında karbonlu kondritik kaya adı verilen bir kaya türünün çekirdeğine sahip olduğu düşünülüyor. Ekip bu tarafta deneyler yaptı ve fosforun alkali ve karbonat bakımından güçlü okyanus suyu ile bu kayanın ortası arasındaki etkileşimden kaynaklandığını buldu.
Bu, fosforun sadece bol miktarda mevcut olmadığı, fosforun oluşması için bir kaynak olduğu anlamına gelir.
Altı kritik elementten diğer beşi -karbon, hidrojen, nitrojen, oksijen ve kükürt- Enceladus’tan alınan numunelerde zaten tespit edildi, ancak kükürt tespiti şu anda belirsiz.
Postberg’in geçen yıl Europlanet Bilim Kongresi’nde söylediği gibi, “Enceladus artık yaşanabilirlik için en temel gereksinimlerden birini karşılıyor.”
